Ngày 9-1, trong ngày làm việc cuối cùng của kỳ họp bất thường lần 2, Quốc hội thảo luận tại hội trường việc điều chỉnh kế hoạch vốn vay lại năm 2022 của các địa phương, bổ sung dự toán chi thường xuyên năm 2021 nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài và điều chỉnh dự toán kinh phí chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan; việc chuyển nguồn kinh phí công tác phòng, chống dịch COVID-19 năm 2021 của các địa phương sang niên độ ngân sách năm 2022.

Theo tờ trình của Chính phủ, cơ quan này đề nghị tăng dự toán vay lại từ vốn vay nước ngoài năm 2022 tại 7 địa phương thêm 226 tỉ đồng; tăng dự toán chi trả nợ gốc của tỉnh Bắc Kạn thêm 33,7 tỉ đồng để tỉnh có căn cứ thực hiện trả nợ trước hạn.

Bên cạnh đó, Chính phủ muốn bổ sung hơn 14.713 tỉ đồng chi thường xuyên vốn viện trợ không hoàn lại vào dự toán ngân sách năm 2021. Khoản này gồm viện trợ phòng chống dịch là hơn 11.360 tỉ đồng, và viện trợ khác gần 3.353 tỉ đồng.

Về điều chỉnh dự toán kinh phí đảm bảo hoạt động chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế, Tổng cục Hải quan, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đề nghị Chính phủ cũng làm rõ tại sao phân bổ vốn đầu tư xây dựng cơ bản cho 2 đơn vị này không đảm bảo theo quy định hàng năm mà lại đề xuất điều chỉnh vốn chi thường xuyên. “Việc này còn thực hiện cho các năm sau hay không, vì sao phân bổ vốn chi thường xuyên dư nhiều, phân bổ vốn xây dựng cơ bản lại thiếu” – đại biểu Phạm Văn Hòa nêu vấn đề.

Vị đại biểu tỉnh Đồng Tháp cũng đề nghị Bộ Tài chính là cơ quan chủ quản nghiên cứu, bố trí xây dựng cơ bản giống như các đơn vị, cơ quan khác để tránh so bì, tạo công bằng trong quản lý ngân sách đầu tư xây dựng cơ bản sau này. Ông cũng đặt vấn đề có hay không sự ưu ái cho Tổng cục Hải quan và Tổng cụ Thuế trong khi lập dự toán, bố trí vốn.

Đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Quảng Nam) cũng nêu vấn đề điều chuyển hơn 2.000 tỉ đồng từ kinh phí chi thường xuyên chưa chi hết đối với Tổng cục Hải quan và Tổng cục thuế để thực hiện chi đầu tư phát triển thì nhưng tại sao các dự án lại không có trong danh mục của đầu tư công trung hạn.

“Đến bây giờ chúng ta phải sử dụng nguồn chi thường xuyên này để thanh toán cho chi đầu tư phát triển. Nếu như chỉ điều chỉnh lần này đã đủ tiền cho thực hiện các dự án đấy chưa, hay bây giờ chúng ta cần chừng này thì ta đề nghị điều chỉnh thế này, nhưng sau đó đối với các năm khác ta lại điều chỉnh tiếp. Đây có phải là hiện tượng lách luật không” – ông Tạ Văn Hạ băn khoăn.

Theo đại biểu Tạ Văn Hạ, Bộ Tài chính với vai trò cơ quan gác cửa quản lý tài chính, xin điều chuyển vốn như vậy là chưa nghiêm, kỷ luật kỷ cương tài chính chưa nghiêm đang như “căn bệnh trầm kha” nhiều năm chưa giải quyết được. Ông đề nghị Bộ trưởng Hồ Đức Phớc giải trình rõ về nguyên nhân vấn đề này.

Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, về vấn đề bổ sung vốn viện trợ nước ngoài chưa có trong dự toán, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết những khoản viện trợ của nước ngoài là những khoản viện trợ không có dự toán trước, thường có biến động. Bộ trưởng cũng nêu rõ có sự bị động trong quá trình lập dự toán, phải căn cứ vào báo cáo của các bộ, ngành và các tỉnh lên thì Bộ Tài chính mới tập hợp được.

Đặc thù của các năm 2020, 2021, 2022, đặc biệt trong năm 2021 chủ yếu là tài trợ cho phòng chống dịch COVID-19. Theo Bộ trưởng, tài trợ cho chống dịch thì các tổ chức quốc tế và các nước tài trợ thiết bị y tế, kit test, vắc-xin, cho nên gần như nhập trực tiếp vào cho các tỉnh, đặc biệt là TP HCM, Hà Nội.

“Các tỉnh sau khi tiếp nhận phục vụ để chống dịch thì mới tập hợp gửi về cho Bộ Tài chính. Những việc làm này nhiều khi cũng rất bị động. Chúng tôi nhiều thời điểm phải vì dân, cho nên có những lúc phải bất chấp nguyên tắc”- ông Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Bộ trưởng cho biết thêm thời điểm đỉnh dịch tại TP HCM, số ca tử vong tăng cao, nhưng theo quy định phải có đầy đủ hồ sơ thủ tục, giấy tờ hải quan mới cho xuất hàng, thông quan hàng hoá. Khi đó, kit test xét nghiệm, vắc-xin COVID-19… được nhà tài trợ vận chuyển, thông báo cho địa phương, ngành y tế.

Bộ trưởng Bộ Y tế, Thứ trưởng Bộ Công an, lãnh đạo Bệnh viện Chợ Rẫy… tới nhận nhưng Cục Hải quan TP HCM cũng không đồng ý, do lô hàng tài trợ chưa đủ hồ sơ, điều kiện để thông quan. “Thời điểm đó đó tôi phải gọi cho Cục trưởng Hải quan TP HCM. Tôi nói sẽ chịu trách nhiệm, phải cho Ban chỉ đạo chống dịch nhận vắc-xin, kit xét nghiệm, nhưng Cục Hải quan không đồng ý cho xuất hàng. Tôi yêu cầu, nếu anh không có xuất hàng thì trả chức lại cho Bộ và tự chịu trách nhiệm. Sau đó, hải quan mới đồng ý xuất hàng trước, hoàn thủ tục sau” – Bộ trưởng nêu rõ trước Quốc hội.

Về điều chỉnh dự đoán của Tổng cục Hải quan, Tổng cục Thuế, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết về mặt nguyên lý là khi chúng ta tiết kiệm được chi thường xuyên để đưa vào đầu tư xây dựng cơ bản, tức là “thắt lưng buộc bụng”, có tích lũy để đầu tư.

“Các đại biểu đặt ra là việc phân bổ dự toán có sự ưu ái không cho ngành hải quan và ngành thuế không. Tôi xin làm rõ như sau, tại Nghị quyết của Quốc hội trong nhiệm kỳ trước, có nhiều cơ quan, đơn vị cùng được Quốc hội cho phép thực hiện chế độ đặc thù này như Kiểm toán Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước, Bảo hiểm xã hội… Dự kiến khi thực hiện cải cách tiền lương theo Nghị quyết 27, các cơ quan, đơn vị này đều sẽ thực hiện theo chính sách tiền lương mới”- ông Hồ Đức Phớc cho hay.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh nhiệm vụ của ngành là cơ quan điều hành chính sách tài khóa, tập trung tham mưu cho Chính phủ thực hiện quản lý thu ngân sách tốt nhất, một mặt đảm bảo chi thường xuyên, đồng thời hàng năm có kinh phí chuyển cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư để phân bổ đầu tư công.

Về lý do vì sao số vốn đầu tư này không được phân bổ ngay từ đầu năm, đầu kỳ, Bộ trưởng cho hay việc bố trí vốn đầu tư là nhiệm vụ của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Nhu cầu đầu tư luôn rất lớn, trong khi nguồn vốn hạn chế, không thể bố trí hết.

Ngay cả trong dự án sân bay Long Thành, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết một sân bay trọng điểm nhưng lại không được bố trí đầu tư trụ sở cơ quan hải quan để kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu. Sau khi Bộ Tài chính có ý kiến, Chính phủ đã chỉ đạo bố trí trong nguồn vốn của chương trình phục hồi.